Αμπάτε, Νικολό ντελ’

(Niccolo dell’ Abbate, Μοντένα 1509; – Φοντενεμπλό 1571). Ιταλός ζωγράφος. Διαμορφώθηκε στον κύκλο του Ντόσο Ντόσι και του Παρμιτζανίνο. Προικισμένος με έμφυτη και λεπτή ευαισθησία για το τοπίο, στις αρχές της καλλιτεχνικής του σταδιοδρομίας ζωγράφισε μερικά τοπία με εμφανείς επιρροές από τους Φλαμανδούς ζωγράφους και τη σχολή της Φεράρα. Την ίδια περίοδο ζωγράφισε προσωπογραφίες και εκτέλεσε νωπογραφίες, που χαρακτηρίζονται από μελαγχολική αισθαντικότητα, όπως αυτές που σώζονται στην Μπολόνια, στα μέγαρα Πότζι (σήμερα πανεπιστήμιο) και Τσουκίνι. Το 1542 πήγε στο Φοντενεμπλό, όπου πριν από πολλά χρόνια Ιταλοί καλλιτέχνες είχαν δουλέψει στη διακόσμηση του ανακτόρου του Φραγκίσκου Α’, και συνεργάστηκε με τον Πριματίτσιο. To καινούργιο περιβάλλον και o παραμυθένιος τόνος μερικών συνθέσεων του τελευταίου έκαναν τον Α. να απαλλαγεί από τις πρώτες ιταλικές επιδράσεις και να καταφέρει να συλλάβει με τη λεπτή φαντασία του πρωτότυπες ζωγραφικές συνθέσεις με γαλαζοπράσινους ορίζοντες, γεμάτες ζωή, με την παρουσία ενός πλήθους προσώπων και με τα ζωηρά παιχνίδια του φωτός. Οι χαρακτηριστικές μακροπρόσωπες μορφές μερικών πινάκων του, όπως η Διάσωση του Μωυσή (Μουσείο του Λούβρου), αποδεικνύουν την επιρροή που άσκησε στον Α. η μανιεριστική τεχνοτροπία του Παρμιτζανίνο, που χαρακτηρίζεται από «ένα φως με απολαυστική χάρη», κατά τον Βαζάρι. «Το πέμπτο άσμα της Αινειάδας» του Νικολό ντελ’ Αμπάτε (λεπτομέρεια). Ο κύκλος των νωπογραφιών, που εικονίζουν με εξαίσια τοπιογραφική ευαισθησία σκηνές από το βιργιλικό ποίημα, είχαν εκτελεστεί στον πύργο Σκαντιάνο (Πινακοθήκη Εστένσε, Μοντένα· Φωτ. Mercurio).